Men det er ikkje alltid eller alle stader
ein klinisk farmasøyt er tilgjengeleg.
I forskinga si har farmasøyt
Stine Eidhammer Rognan undersøkt korleis legemiddelsamtalar føregår når dei
vert gjorde av anna sjukehuspersonale, undervegs i opphaldet og spesielt ved
utskriving.
Kommunikasjonen lite påverka av observatørar
– Samtaler om legemiddel er viktige for pasientane.
Dei kan vera heilt avgjerande for at pasienten brukar legemidla sine riktig
etter utskriving, seier Rognan.
Saman med to masterstudentar observerte ho
ei rekkje samtalar mellom sjukehuspersonale og pasient. Dei venta utanfor
pasienten sitt rom og fylgde med inn.
– I den pasientsentrerte samtalen er det pasienten sine behov som vert sett i sentrum, seier Stine Eidhammer Rognan.(Foto: Simen Eidhammer Rognan)
– Ein fokusgruppestudie med personalet
viste at kommunikasjonen om legemiddel i liten grad vart påverka av oss
observatørar. Personalet var kjende med farmasøytar på avdelinga og er vane med
å ha fylgje av studentar under samtale med pasientane, fortel Rognan.
Avgjerder tekne på vaktrommet
Forma samtalene tok, deler ho i to
grupper: den pasientsentrerte samtalen og den biomedisinske samtalen.
– I den pasientsentrerte samtalen er det pasienten sine behov som vert sett i sentrum. Bruken av legemiddel vert diskutert med pasienten, som får anledning til å koma med sine ynskje og
synspunkt, forklarar Rognan.
– Med den biomedisinske tilnærminga vert
derimot avgjerder rundt legemiddel tekne på vaktrommet utan at pasienten
medverkar. Det nye regimet for legemiddel vert kommunisert til pasienten utan særleg
moglegheit for innvendingar.
Behandlarar som ikkje lyttar
Dei vitskapelege artiklane til Rognan er spekka med
kommentarar frå pasientane og brotstykke av samtalar med behandlarar. Dei er
henta både frå observasjonar og frå intervju som vart gjorde ein til to veker etter
utskriving.
Rognan fortel at dei to samtaleformene skil seg i språket dei
brukar overfor pasienten, både verbalt og non-verbalt
– Pasientar har jo ulik helsekompetanse,
som vi kan kalla det. I den pasientsentriske samtalen tek behandlar omsyn til
det, lyttar til pasienten og brukar ord som pasienten kjenner. Dei stiller
oppfylgingsspørsmål for å kontrollera at pasienten har forstått, seier Rognan.
– Mange av pasientane fortel derimot om
behandlarar som ikkje lyttar. Dei brukar «legespråk» som pasienten ikkje eller
berre delvis forstår.
Annonse
Involverte i ulik grad
Rognan understrekar kor viktig det er å gjera
mest mogleg for å få pasienten med på laget når det vert gjort endringar i
legemiddelbehandlinga. Slik vert dei meir tilfredse, meistrar handteringa av legemidla betre og får betre prognose.
Etter utskriving hadde mange av pasientane
manglande samsvar mellom legemiddellista som vart bestemt ved utskriving og
faktisk eller planlagt bruk.
Mykje av det manglande samsvaret kunne forklarast
av dårleg eller ufullstendig informasjon frå helsepersonell. Det gjaldt til
dømes pasienten som i god tru planla å avslutta fem nyoppstarta legemiddel
etter at pakningane med 98 tablettar var tømt.
– Det er pasienten som er den raude tråden
i behandlinga si. Ulike helseaktørar som sjukehus, fastlege, heimesjukepleie og
pleieheim er involverte i ulik grad gjennom eit behandlingsforløp. Ofte er det berre
pasienten sjølv som er den konstante faktoren, seier Rognan.
– Mange pasientar kan verka svake og
reduserte, men det er viktig å hugsa på at dei i sine vanlege liv utanfor sjukehuset
kan ha mange ressursar som det er viktig å oppretthalda. Det kan for eksempel vere oversikt
over legemidla dei brukar.
Dårleg investering
Som døme på at pasientane har noko å bidra
med, trekkjer forskaren fram pasienten som på eiga hand fann ut at han hadde fått feil
informasjon. I staden for å ta legemiddelet ein halv time etter maten skulle han
ta det på tom mage på morgonen.
Sjølv om noko av årsaka til at
biomedisinsk samtale vert vald kan vera haldningar hjå behandlarane, peikar
Rognan på ein annan rimeleg grunn til at utskrivingssamtalane ikkje vert bra
nok:
– Dei tilsette i sjukehusa har notorisk
dårleg tid. Legemiddelsamtaler som godt kunne ha blitt gjennomført i ro og mak
eit par dagar før utskriving, vert ofte utsett til siste dagen. I nokre tilfelle
glepp det dessverre heilt slik at viktige samtalar går ut, seier Rognan.
– Det uheldige med det er at ein god
utskrivingssamtale mellom anna kan føra til at det vert lenger til neste innlegging.
Så det er ei dårleg investering å ikkje gjennomføra han ordentleg.
