Prismessig kan det vere rasjonelt å handle hos Temu, meiner forskar Lisbeth Løvbak Berg.

– Tinga ein handlar på Temu er sjeldan det ein faktisk treng, men heller ting ein har lyst på. Då er Temus utforming ein stor del av forklaringa, seier ho.

Plattforma legg opp til at det skal vere moro å handle – såkalla «gamification».

– Det gjer dei gjennom rabattkupongar, spel og tidsavgrensa sal. Det gjer at ein rett og slett kan bli avhengig, meiner Løvbak Berg.

Kvifor fortset vi å handle frå slike butikkar?

Dei fleste av oss veit at Temu ikkje er berekraftig – kvifor fortset vi å handle der?

– I kvardagen er det mange val ein skal ta, ikkje berre som forbrukar, men som forelder, husøkonom, medmenneske. Ein har rett og slett ikkje kapasitet til å tenke gjennom dei større og meir langsiktige konsekvensane av alle val, seier Løvbak Berg.

Ho trur heller ikkje at eit enkelt kjøp av ei lita vare blir opplevd som så viktig i det store bildet for forbrukaren. Risikoen ved å kjøpe er låg. Det er ikkje så farleg om produktet er dårleg. Det kostar såpass lite.

– Nokre produkt er gode, mens andre er dårlege – får ein eit dårleg, så har ein heller ikkje brukt store slanten, seier ho.

Enkel tilgang til mange varer på éin stad er også veldig høveleg. 

Vanskeleg for forbrukarane

Løvbak Berg forskar på forbruk av klede og berekraft. Ho er opptatt av at forbrukarar skal ta gode og berekraftige val. 

– Produkta som blir selde frå Temu, er laga under forhold ein ikkje har god oversikt over med ein leverandør ein kan kontakte og stille til ansvar, seier ho.

Som forbrukar kjenner ein då ikkje til dei sosiale eller miljømessige forholda under produksjonen.

– Ein må hugse at Temu ikkje er ein produsent, men ein marknadsplass, seier ho.

Dei unge ønsker å vere miljøbevisste

Det har vore mange saker i media om Temu og «fast fashion» generelt. Kjennskapen til baksidene med desse varene er etter kvart ganske god.

Løvbak Berg held foredrag på skolar og bibliotek. Ho har inntrykk av at dei unge ho snakkar til, ønsker å ta miljøbevisste val.

– Det er vanskeleg å seie kor mykje detaljkunnskap dei har om miljøkostnader og miljøgifter. Mange av dei eg møter når eg held foredrag på skolar og bibliotek veit mykje og lurer på kva dei kan gjere sjølv for å vere miljøvennlege.

Dei unge meiner også at dei er meir miljøbevisste enn tidlegare generasjonar.

– Unge i Noreg meiner at dei er meir miljøbevisste enn foreldra sine. Og ein kan sjå nokre positive endringar i klesforbruket som ein auke i bruktkjøp og sal blant unge, seier ho. 

Forbruket i Noreg aukar

Sjølv om dei unge ønsker å vere miljøbevisste, aukar stadig forbruket blant nordmenn generelt.

– Det er vanskeleg å vere meir miljøvennleg enn foreldra sine når forbruket i Noreg stadig går opp, generasjon for generasjon og dei sosiale krava til kva ein skal ha blir endra, seier Berg.

Ho trekker fram sosiale krav til visse plagg, slik som jakker og idrettstøy.

– For eksempel til spesifikke idrettar der den same shortsen tidlegare blei brukt til alle.

Korleis er kvaliteten på plagg frå Temu?

– Kvaliteten varierer sterkt – kva som blir rekna som kvalitet, er også ganske subjektivt. Ikkje minst så vil folks forventningar vere låge til så billige produkt – men plagga blir kjenneteikna ved at dei er laga av plast, gjerne polyester med litt elastan, seier Løvbak Berg. 

Polyester er sterkt og vil halde lenge, mens elastan er mindre varig, noko som forkortar levetida til plagga.

– Plastplagg har også mange ulemper, som komfort. Dei kan kjennast veldig tette, halde på vond lukt og ikkje minst forårsakar plastforsøpling som mikroplast. Dei kan også innehalde giftstoff, seier ho.

Tempoet plagga er produserte på, kan også bety at kvalitetskontrollen glepp.

Kva giftstoff er du bekymra for?

– I desse plagga risikerer ein å komme i kontakt med giftstoff som BPA, PFAS og ftalat, som blir brukte i plastproduksjonen. Andre stoff kan vere bly, arsenikk, kobolt, allergiframkallande fargestoff og muggmidlar, seier Løvbak Berg.

Ho påpeikar at mange av desse stoffa er regulerte eller forbodne å bruke i EU.

– Men ein ser at varer som blir produserte andre stader og blir eksportert til EU, likevel inneheld desse. Særleg er det vanskeleg å regulere når varane blir importert privat, seier ho. 

Kva gjer desse giftstoffa med oss?

– Når ein blir eksponert for desse stoffa, vil ein i første omgang oppleve kløe, svie, irritasjon, allergiar. Fleire av dei er dessutan stadfesta hormonhermande. Dei påverkar det endokrine systemet i kroppen, fortel Løvbak Berg.

Det endokrine systemet er nettverket av kjertlar og organ i kroppen som produserer og frigjer hormon direkte i blodet.

Ho fortel at det kan føre til helseeffektar ein ikkje heilt forstår per i dag.

– Det er alt frå ekstreme vektendringar og trøyttleik til lågare fruktbarheit og kronisk sjukdom, seier ho.

Ved mykje eksponering for desse stoffa vil dei takast opp i kroppen og miljøet.

– Nokon blir brotne ned og blir borte igjen når eksponeringa forsvinn. Andre, som PFAS, kallar vi ævekjemikaliar, seier Løvbak Berg. 

Artikkelen er produsert og finansiert av OsloMet – storbyuniversitetet

OsloMet – storbyuniversitetet er én av over 80 eiere av forskning.no. Deres kommunikasjonsansatte leverer innhold til forskning.no. Vi merker dette innholdet for å tydelig skille formidling fra uavhengig redaksjonelt stoff.
Her kan du lese mer om ordningen.

Les også disse sakene fra OsloMet:

• 

  Har Oslo knekt koden for å få flere barn inn i idretten?

• 

  Folk som trenger langvarig omsorg trenger hjelp, ikke tidkrevende planer

• 

  – Vanskeligere for jenter å bli godtatt som gamere

• 

  Ni måter å få fart på boligbyggingen

• 

  Overraskende funn om kvinner og selvmord

• 

  Rekordhøy innvandring: – Økende uro for sprengt kapasitet

Les flere saker laget av OsloMet

forskning.no vil gjerne høre fra deg!
Har du en tilbakemelding, spørsmål, ros eller kritikk? TA KONTAKT HER