Denne artikkelen er produsert og finansiert av Universitetet i Oslo - les mer.
– Vi har utvikla appen Glass Solution Companion saman med forskarar ved Københavns Universitet, fortel Bjarke Strøm Larsen.
( Foto: Torstein Helleve / UiO)
Forskarar lanserer ny app for raskare utvikling av legemiddel
Legemiddel som elles ville ha døydd stille på laboratoriebenken, kan ha ei framtid om dei blir løyst opp på ein spesiell måte. Men prosessen er omstendeleg. Ein ny app kjem til unnsetning.
Å utvikla nye legemiddel er ein langtekkeleg
og kostbar prosess. Mange lovande kandidatar vil det aldri verta noko av.
Det
er mange hinder på vegen, og det høgast er oppløyselegheita. Heile 80 prosent av
potensielle legemiddel snublar i dette hinderet.
– For at eit legemiddel skal ha effekt, må
sjølvsagt kroppen kunna ta det opp. Dersom eit legemiddel har dårleg
biotilgjengelegheit, som det heiter, vil produsenten ha interesse av å auka
oppløyselegheita. Altså kor lett eit stoff let seg løysa opp i mage-tarm-systemet.
Det seier forskar Bjarke Strøm Larsen ved Farmasøytisk institutt på Universitetet i
Oslo.
Han fortel at slik oppløysing i ei væske er det ein
til vanleg tenkjer på når det er snakk om å løysa opp stoff. Men det går
faktisk an å løysa eit fast legemiddelstoff i ein polymer, eit anna fast stoff.
I denne energirike forma løysast
verkestoffet tilsynelatande betre. Slik kan ein nå ein høgare konsentrasjon.
På
den måten vert verkestoffet lettare teke opp i kroppen.
Polymer
Polymerer er kjemiske forbindelser som består av kjedeformede molekyler. Syntetiske polymerer lages i laboratoriet og er hovedkomponenten i plastprodukter. Naturlige polymerer fremstilles i levende organismer.
Kilde: snl.no
Kombinera med ulike polymerar
Men for å få til dette må produsenten
vita kor oppløyseleg eit verkestoff er i ein gitt polymer. Til no har ein
måtta ty til prøving og feiling. Det er sjølvsagt tungvint og tidkrevjande.
I
tillegg er det ei mogleg feilkjelde at oppløyselegheita vert målt ved høge
temperaturar, der oppløysing skjer lettare. Ut frå desse målingane bereknar ein kor god oppløysingsevna vil vera ved romtemperatur.
Strøm Larsen har tidlegare utarbeidd to formlar som set legemiddelindustrien i stand til å
rekna ut faststoff-oppløyselegheita til eit molekyl i staden for å prøva seg
fram.
Dette kan du lese om i artikkelen Å utvikle legemiddel kan gå mykje raskare med desse utrekningane.
– Med desse to formlane kan ein òg enkelt
kombinera legemiddelmolekylet med ulike polymerar for å sjå kva som gjev best
oppløyselegheit, seier han.
Ikkje berre enkelt
Strøm Larsen og kollegaene fekk gode tilbakemeldingar på den vitskapelege artikkelen der
formlane vart presenterte. Men dei fekk òg beskjed om at
utrekningane var kompliserte og dermed vanskelege å bruka i praksis.
– Det skjønar eg godt, seier Strøm Larsen.
– Utrekningane krev ganske god forståing
både i termodynamikken og matematikken. Det er ikkje akkurat heimebane for
alle farmasøytar. Så på bakgrunn av tilbakemeldingane har vi utvikla denne
appen i saman med forskarar ved Københavns Universitet.
Termodynamikk er den delen av fysikk og kjemi som undersøker korleis varme og arbeid heng saman.
Farmasøytar og andre utviklarar i
legemiddelindustrien kan no gjera termodynamiske målingar dei er kjende med og
leggja resultata inn i appen. Så kvernar appen dataa gjennom dei kompliserte
utrekningane og leverer begripelege tal på den andre sida.
Hurtigare prosess
– Vi har fått gode tilbakemeldingar frå
dei som har prøvd appen. Sida for nedlasting har til no blitt besøkt nærmare
hundre gonger anslagsvis. Nokre bugs har vi fått tilbakemeldingar om. Dei
rettar vi fortløpande, seier Strøm Larsen.
Han fortel at appen let industrien bruka den same
framgangsmåten gong etter gong. Forskarane ser for seg at etter kvart vil
framgangsmåtane folk vel å bruka, bli standardiserte, og ein får færre
brukarfeil.
– Fordi prosessen kan gjerast mykje
hurtigare, opnar det for å undersøka menge fleire verkestoff og utelukka
uaktuelle kandidatar tidlegare.
Appen kan lastast ned her.
Studien er finansiert av NordicPOP.
Referanse:
Bjarke Strøm Larsen m.fl.: A
unifying approach to drug-in-polymer solubility prediction: Streamlining
experimental workflow and analysis. European Journal of
Pharmaceutics and Biopharmaceutics, 2024. Doi.org/10.1016/j.ejpb.2024.114478
Les også disse sakene fra Universitetet i Oslo:
forskning.no vil gjerne høre fra deg!
Har du en tilbakemelding, spørsmål, ros eller kritikk? TA KONTAKT HER