Denne artikkelen er produsert og finansiert av Universitetet i Oslo - les mer.
Ein ny metode for å finna oppløyselegheita av eit legemiddel består av to formlar med kompliserte utrekningar.(Illustrasjonsfoto: Pixabay / montasje: UiO)
Å utvikle legemiddel kan gå mykje raskare med desse utrekningane
Metoden kan spare år med testing. Farmasøytisk industri har alt vist si interesse.
– Over 80 prosent av alle kandidatar til legemiddelmolekyl blir stoppa i utviklingsfasen fordi dei er vanskelege å løysa opp. Dermed vert det urealistisk å utvikla dei til kommersielle produkt, seier Bjarke Strøm Larsen.
Strøm Larsen er forskar ved Farmasøytisk institutt på Universitetet i Oslo. Han jobbar med å finna formuleringar for legemiddel som elles ville vera vanskelege å utnytta.
Ei løysing er å utvikla legemiddel som er amorfe. Det vil seia at stoffet manglar ein definert struktur på molekylnivå og at det har ein fase der det lett lar seg forma. Voks og stearin er døme på amorfe stoff.
– Desse kan vi løysa opp med ei type formulering som heiter Amorphous solid dispersion. Prinsippet er at vi løyser opp legemidlet i ein polymer, altså eit fast stoff, seier han.
– Alt må sjekkast i laboratoriet, frå alle moglege vinklar, seier Bjarke Strøm Larsen.(Foto: Adam R. Babinski / UiO)
Ny metode for å finna oppløyselegheit
– Når vi snakkar om å løysa opp stoff til vanleg, tenkjer vi som regel på eit fast stoff i ei væske, som sukker i varm te. Så det høyrest lite intuitivt ut å løysa opp eit fast stoff i eit annan fast stoff. Men det er altså det vi gjer.
Utfordringa er å finna ut kor oppløyseleg legemidlet er. Altså kor mykje av det som kjem inn i polymeren. Men medan sukkeret i teen løyser seg opp på nokre sekund, kan det ta mange år før legemidlet og polymeren er komen i likevekt, slik at oppløyselegheita kan målast. Det er upraktisk for ein legemiddelfabrikant.
– Men eg har funne opp ein ny metode for å finna oppløyselegheita av eit legemiddel. Den består av to formlar med kompliserte utrekningar, fortel Strøm Larsen.
Jobba med utrekningane i fem år
– Ved å måla oppløyselegheita til eit potensielt legemiddelmolekyl og ein polymer og putta verdiane inn i formelen, får vi svar på kor god oppløyselegheit legemidlet har i polymeren.
Han forklarar at oppløyselegheita til stoffa vert målte ved 140° C, sidan oppløysing skjer lettare ved høgare temperatur (tenk på varm te igjen). Frå desse målingane ekstrapolerer ein så oppløyselegheita ved romtemperatur gjennom formlane til Strøm Larsen.
Å ekstrapolere er å bestemme eller anslå verdiane til ein funksjon utanfor eit område der ein rekke verdiar av funksjonen er kjent.
Men sjølv om formlane ikkje tek store plassen på papiret, har det teke lang tid å koma fram til dei.
– Eg har jobba med desse utrekningane i fem år. Alt må sjekkast i laboratoriet frå alle moglege vinklar for å kontrollera at utrekningane stemmer.
Kan måla utan store avvik
Ikkje overraskande er ein så tidssparande metode av interesse for industrien. Fleire verksemder har alt vore i kontakt for å få vita nøyaktig korleis Strøm Larsen og kollegane har gått fram.
– Men utrekningane er ganske kompliserte. Derfor har vi snakka om å få utvikla ein app slik at folk kan gjera målingane og putta dei inn i appen. Så gjer den dei kompliserte utrekningane, seier Strøm Larsen.
Han viser fram ein av kurvane frå artikkelen.
Annonse
– Dersom eg jobba i industrien, hadde eg vore spesielt interessert i denne kurven. Den viser oppløyselegheita for ein polymer som heiter HPMC. Det er den mest brukte polymeren i legemiddelformuleringer. Til no har det vore umogleg å måle oppløyselegheita av noko i HPMC utan store avvik, men no er det råd.
