Akuttmottaket er sorteringssentralen på sjukehuset. Kyndige legar sender ein pasient til kirurgi, ein annan til ein medisinsk sengepost, medan ein tredje vert sendt heim att for oppfylging av fastlege. Døgnet rundt, raskt og effektivt.
Nokre gonger meir raskt enn effektivt.
– Legar i akuttmottak brukar i snitt i underkant av åtte minutt på legemiddellista til kvar pasient. På denne tida skal det hentast inn legemiddelopplysningar frå fleire ulike kjelder. I tillegg skal lista dokumenterast, fortel Lisbeth D. Nymoen.
Ho er forskar ved Farmasøytisk institutt på Universitetet i Oslo.
Forskinga hennar er gjort i akuttmottaket på Diakonhjemmet sykehus. Der arbeider ho som farmasøyt.
– Eventuelle feil i legemiddellistene som fylgjer pasienten frå akuttmottaket, kan fylgja med gjennom heile sjukehusopphaldet. Til og med etter utskriving, forklarar Nymoen.
– Og vi veit at desse feila oppstår. Legane i akuttmottaket må heile tida prioritera. Det vil oppstå situasjonar der legen må senda frå seg pasientar med ufullstendige legemiddellister.
– Det mest effektive er om farmasøyten kan innhenta legemiddellista før legen overtar, seier Lisbeth D. Nymoen.(Foto: Privat)
Biverknader kan oppstå ved normal bruk
Nymoen har derfor sett på korleis farmasøytar best kan bidra i arbeidet med innhenting og dokumentasjon av legemiddellister.
– Vi ser at det mest effektive er om farmasøyten kan innhenta legemiddellista før legen overtar. Dersom vi kjem inn seinare, er det vanskelegare for legen å finna tid til å sjå på lista på nytt etter at farmasøyten har gjort sitt.
Ein annan fordel med farmasøytar i akuttmottaket er at dei kan fanga opp om innlegginga er knytt til legemiddelbruk. Og dei er det mange av.
– Hjå kvar femte pasient som kjem til akuttmottaket, kan innlegginga knytast til problem med behandling med legemiddel. Størsteparten av desse er biverknadar som kan oppstå ved normal bruk. Men om lag 17 prosent av dei legemiddelrelaterte innleggingane skuldast feil legemiddelbruk, seier Nymoen.
Feil lister kan føra til legemiddelrelaterte problem
– Mange av dei legemiddelrelaterte innleggingane kan førebyggjast. Systematiske gjennomgangar av legemiddel i primærhelsetenesta med fokus på biverknadar og feil legemiddelbruk er viktig. Ved å identifisera fellestrekk ved pasientane med legemiddelrelaterte innleggingar kan vi peika ut pasientar som er i risikogruppa.
Nymoen er oppteken av innsparinga dette kan bety for både pasient og samfunn.
Annonse
– Det er kanskje ikkje overraskande at eg som farmasøyt meiner at vi treng fleire kliniske farmasøytar. Andre yrkesgrupper vil hevda det same om sine, seier Nymoen.
Ho fortel at feil i legemiddellistene til pasientane kan føra til at legemiddelrelaterte problem oppstår. Det kan også føra til innleggingar som skuldast legemiddel der årsaka ikkje vert oppdaga.
Liten effekt på lengda av opphaldet
– Slike feil kan føra til unødvendige innleggingar på sjukehus eller unødvendig lange opphald der. Eg er overtydd om at sjukehusa og samfunnet vil spara mykje på å auka omfanget av kliniske farmasitenester i akuttmottaka.
Med utgangspunkt i legemiddellista kan farmasøytane òg gjera ein legemiddelgjennomgang.
Det inneber at dei går gjennom legemiddellista og vurderer behovet for det enkelte legemiddelet. Dei kan også vurdere kva legemiddel som potensielt kan verka på kvarandre med uheldige konsekvensar.
Men forsøka med legemiddelgjennomgang av farmasøytar i akuttmottaket gav liten effekt på lengda på opphaldet. Det reduserte heller ikkje talet på pasientar som vart reinnlagde.
Gjennomgangen forlengde likevel tida til pasienten vart lagd inn på nytt.
– I studien følgde vi pasientane mens dei opphelde seg i akuttmottaket. Dernest satsa vi på at dei som overtok pasienten, skulle følga opp foreslåtte tiltak for å løysa problema som vart avdekte i legemiddelgjennomgangen. Det skjedde dessverre i liten grad, fortel Nymoen.
Ynskjer eigen kode for legemiddelsamstemming
– Eit tilvisingssystem til kliniske farmasøytar på sengepost for innlagde pasientar er nok nødvendig for at desse legemiddelrelaterte problema skal bli følgd opp.
Vidare treng me eit oppfylgingsskriv til fastlege for pasientar som sendast heim.
Annonse
I tillegg meiner forskaren det er det viktig at den innsatsen som vert lagt ned under eit sjukehusopphald for å sikre ei korrekt legemiddelliste og avdekkja eventuelle problem, vert formidla til pasienten sin fastlege og andre behandlarar.
Derfor ynskjer Nymoen seg ein prosedyrekode for legemiddelsamstemming. Det er slik andre tiltak på sjukehusa har.
– Legemiddelgjennomgangar kan kodast. Men koden vert ikkje alltid inkludert i epikrisane. Dermed vert ikkje eventuelle oppfylgingspunkt vidareformidla til neste behandlingsledd. Dersom det hadde fylgd pengar med koden, ville dokumentasjonen mest sannsynleg auka. Dermed òg vidareformidlinga, seier Nymoen.
Ho fortel at ein eigen kode for legemiddelsamstemming vidare ville gjort det tydeleg for neste behandlingsledd kva legemiddel pasienten har brukt og at slutningane under sjukehusopphaldet vart tekne på rett grunnlag.
Referanse:
Lisbeth Damlien Nymoen: Factors of concern regarding drug-related patient safety in emergency department - A summary of results from a randomized controlled trial and observational studies. Doktoravhandling ved Universitetet i Oslo, 2022. Sammendrag.
