– Celleveggen i soppceller er bygd opp av
betaglukan og kitin, slik celleveggen i tre er bygd opp av cellulose.
Det forklarar forskar Christiane Færestrand Ellefsen ved Farmasøytisk institutt på Universitetet i Oslo.
– Molekyla i cellulose og betaglukan liknar veldig på kvarandre, men det er nokre forskjellar som gjer betaglukan meir interessant i farmasøytisk forsking.
Farmasi er læra om framstilling av legemiddel og om dei fysiske, kjemiske og biologiske eigenskapane deira.
Ein god del studiar har nemleg vist at betaglukan kan påverka immunforsvaret. Men samstundes har betaglukan eigenskapar som gjer at dei ikkje er så lette å forska på.
Eigenskapar knytte til immunforsvaret
– Dei let seg ikkje løysa i vatn og dannar
strukturar som mesta av alt liknar på bomullsdottar. Desse bomullsdottane er vanskelege
å studere. Mellom anna er dei lite egna for studiar på celler, seier Ellefsen.
– Vi får betre analysar enn kva som var mogleg tidlegare, fortel Christiane Færestrand Ellefsen.(Foto: UiO)
– Det er lettare å jobba med stoff som er
vassløyselege, så mange føretrekkjer det. Du kan godt seia at vi har gjort det
vanskeleg for oss sjølve når vi vel å forska på betaglukan.
Når dei likevel har vald å gjera det, er
det altså i håp om at det på lang sikt skal vera råd å utvikla legemiddel
basert på eigenskapar betaglukan har som er knytte til immunforsvaret.
Løysa opp ekstraktet
I denne studien er det matsoppen fåresopp dei har forska på. Fåresopp er ein massiv sopp som inneheld
mykje cellevegg-materiale. Han er derfor ei god kjelde for betaglukan til
metodeutvikling.
Metoden Ellefsen og kollegaane har utvikla
for å gjera om betaglukan til eit meir forskingsvenleg materiale, beskriv ho
som ganske enkel.
– Når ein skal ekstrahera, altså trekkja
ut, betaglukan frå fåresopp, brukar ein ei basisk løysing. Det vi gjer, er å
løysa opp ekstraktet ein gong til, i den same basiske løysinga, fortel
Ellefsen.
Basisk løysing er i kjemien ei løysing der surleiksgraden (pH) er større enn 7.
Ikkje perfekte partiklar førebels
– Så endrar vi pH-en til løysinga, slik at
ho vert nøytral. Då vert betaglukana felt ut, men i mindre partiklar enn dei vi
starta med. Desse partiklane er små nok til at vi kan studera dei i
laboratoriet.
Ellefsen fortel at for studera celleaktivitet slik dei gjer, fungerer metoden forholdsvis greitt. Forskarane får betre analysar enn kva som var
mogleg tidlegare.
– Med denne metoden vert det enklare å
samanlikne effektane av materiale frå ulike kjelder, og som ikkje let seg løysa
i vatn. Men partiklane vi får, er førebels ikkje så perfekte som vi ynskjer. Så
metoden vår treng å vidareutviklast.
