Denne artikkelen er produsert og finansiert av Havforskningsinstituttet - les mer.
Når mørkret hadde senka seg over Østre Bolæren, knipsa viltkameraet framleis eitt bilete i timen. Denne septembernatta var fleire steinkobber på land.(Foto: Havforskingsinstituttet)
Vanlegvis
vert viltkamera brukt i skogen for å finne ut kvar hjorten tek vegen.
Det siste
året har eitt hengt på ein stolpe ved Lyngør, i Skagerrak-skjergarden.
Kvar time
med dagslys har kameraet teke eit nytt bilete. Målet
er å finne ut når steinkobbane kviler på land.
– Studien
syner at ein sjølv med enkelt og billig utstyr kan få mykje gode data, seier
havforskar Carla Freitas.
Men det
kjem ikkje utan omhyggeleg arbeid.
Som liten såg Elsa van Meurs dokumentar etter dokumentar om dyr og åtferden deira. No har ho teke føre seg 10.000 selbilete. Her sjekkar ho viltkameraet som var plassert i Lyngør.(Foto: Carla Freitas / HI)
To
kamera, 12 månadar, 10.000 bilete
I
samarbeid med Havforskingsinstituttet har mastergradsstudent Elsa van Meurs frå
Universitetet i Agder undersøkt landvanane til steinkobbane: Korleis sesongar,
miljømessige faktorar og menneskelege forstyrringar påverkar kor mange selar som
trekker opp på land.
I 12
månadar tok viltkameraet i Lyngør timelapse-bilete. Etter kvart vart studien
utvida med nok eit viltkamera som kvar time i fire månadar fotograferte sel på Østre Bolæren. Samstundes samla van Meurs kontinuerleg data om lufttemperatur,
vindstyrke og vassnivå.
Til saman
har masterstudenten finstudert over ti tusen bilete.
– Kvar sel på kvart bilete er telt, fortel van
Meurs.
Det er
ikkje alltid like enkelt å skilje ein steinkobbe frå ein stein om tåka ligg
tett og det skortar på lys, men etter månadsvis med observasjonar kjenner ho
skjeret betre enn dei fleste.
– Det var mykje arbeid, men eg er veldig nøgd med resultatet.
Desse steinkobbene frå kolonien i Lyngør utnyttar den vesle plassen på skjeret godt.(Foto: Havforskinginstituttet)
Færre på land i sommarmånadane
No er resultatet også publisert i ein artikkel i tidsskriftet Diversity.
– Studien
synte at det var flest selar på land når det var varmt, lite vind og lågvatn,
noko vi òg venta, seier Freitas.
I
vindstilla, når sola steiker og lågvatnet gjev rikeleg med boltreplass, er det
ypparlege høve for selen til å ta seg ei pustepause. Både for å kvile seg, få
varmen igjen og fordøye maten.
Forskarane vart derimot overraska over sommarfunna i studien: Det var eit
uventa lågt tal steinkobbar på land i Lyngør i juni og tidleg juli.
Dette er
kasteperioden for sel – det er då dei trekker på land for å føde ungar, die og
etterpå pare seg igjen. Forskarane hadde difor venta meir «landtid» på selane i
dette tidsrommet enn studien synte.
Annonse
– Det var
også færre selar på land i helgane og i sommarferien enn på kvardagane. Ein av
grunnane kan vere auka forstyrring frå båttrafikk, forklarar havforskaren.
Steinkobbene
er ekstra vare for forstyrringar når dei kastar. Dei kan ha flytta utaskjers for
å få ungar.
Eit par veker i april hadde dei beste sel-noteringane, med flest steinkobber på land. Men i snitt var det flest «landkrabbar» i august, i tida då selen byter pels.(Tabell: HI)
Nattevanar
Viltkameraet på Østre Bolæren hang ute frå hausten mot tidleg vinter. Det var sett opp nært
nok til å fotografere sjølv etter at mørkeret hadde senka seg. Derfor var det mogeleg å undersøke døgnrytmen til steinkobbane.
Resultata
synte at det var fleire selar på land om natta enn om dagen.
– Vi er
ikkje sikre på kvifor, men med tanke på at ein vanlegvis tel sel på dagtid, er
dette eit interessant resultat, seier havforskar Carla Freitas.
Storleik: Hannar over 150 cm lange og 100+ kg, hoer opptil 150 cm og 80 kg
Alder ved kjønnsmodning: Kring 4 år
Ungekasting (fødsel) og paringstid: Juni–juli
Hårfelling: August–september
Levealder: Kring 35 år
Leveområde: Langs kystane av det nordlege Stillehavet og Atlanterhavet, og i tillegg i nokre innsjøar på Ungavahalvøya i Canada. I Noreg er det koloniar langs heile kysten og ved Prins Karls Forland på Svalbard. Arten held seg helst på litt beskytta lokalitetar i skjergarden (skjer og sandbankar som vert tørrlagde ved fjære sjø). Steinkobben er eit utprega flokkdyr.
Føde: Fisk, særleg augepål, små sei og sild. Enkeltindivid kan symje opp i lakseelvar.
