Det kan vera ei utfordring å få barn til å
ta legemiddel som dei treng for å bli friske.
– Det er mykje som kan spela inn. Smaken er ein ting, ein annan er om medisinen er fast eller flytande. Om barnet skal ta medisinen heime eller på sjukehus kan òg spela inn, seier Liv Mathiesen, forskar ved Farmasøytisk institutt (FAI) på Universitetet i Oslo.
– Dette har vore eit spesielt gjevande arbeid, fortel forskar Liv Mathiesen.(Foto: Adam R. Babinski / UiO)
– Forma eller tilstanden til barnet vil òg ha noko å seia, og kven det er som gjev medisinen. Om barnet har teke medisinen tidlegare spelar òg inn.
Deltatt i studie om antibiotika
Utfordringa for legemiddelindustrien som
skal produsera desse medisinane, er at det ikkje har eksistert nokon måte å
tilnærma seg dette problemet systematisk på.
Men no er betring på veg.
– Det franske firmaet ClinSearch har over
ein periode på ni år utvikla nettopp eit slikt verktøy, fortel Mathiesen.
– Dei har gjort ei rekkje studiar spreidd
over mange europeiske land. Frå FAI har vi deltatt i ein av studiane, om
antibiotika.
Kamuflera smaken med mat eller drikke
Undersøkinga baserte seg på eit
spørjeskjema og vart gjorde både på barn som var innlagde på sjukehus, og på
barn som fekk medisinen i heimen. I Noreg var det berre dei sistnemnde barna
som var med i undersøkinga.
Foreldra som henta medisin til barnet sitt
på apoteket, vart bedne om å rapportera korleis dei hadde gått fram for å få
legemiddelet over leppene til barnet.
– Kva tiltak sette dei i gang dersom
barnet ikkje ville ta medisinen med ein gong? Det kunne vera å dela opp dosen,
å kamuflera smaken med mat eller drikke eller å gje premie. I nokre kulturar
vart det òg brukt tvang mot barna, men det er nok ikkje så aktuelt her til
lands, seier Mathiesen.
Upopulær banansmak
– Dei vart òg bedne om å dokumentera om
barnet fekk i seg heile eller berre delar av dosen, om dei måtte bruka lang tid
på å gje dosen og korleis barnet reagerte.
Det ferdige verktøyet er meir meint som
eit rammeverk som legemiddelindustri og legemiddeltilsyn kan ta i bruk enn å
gje bastante fasitsvar. Men nokre peikepinnar gjev det likevel.
– I studien vi deltok i, var det jamt over lettare å få gutar i førskulealder til å ta flytande medisin enn
jamaldra jenter, seier Mathiesen.
– Og det var lettare å få gutar enn jenter
til å akseptera antibiotika med sitronsmak. Banansmak var upopulært hjå begge
kjønn, medan jordbær fall derimot i smak hjå dei fleste.
Denne grafen frå studien viser at gutar (grønt) lettare tek anibiotika med sitronsmak enn det jenter (raudt) gjer.(Graf: T. Vallet 2021)
Spesielt gjevande arbeid
Annonse
Det betyr likevel ikkje at det berre er
for produsentane å pøsa på med jordbærsmak og så er problemet løyst.
– Ulike verkestoff har ulike smakar – ofte
ikkje særleg gode. Dermed vil ein helst bruka ein smak som best kamuflerer
smaken av nett dette verkestoffet, forklarar Mathiesen.
I franske ClinSearch var det ein gledas
dag då dei nyleg fekk eit såkalla «Letter of Support» frå det europeiske
legemiddelbyrået EMA. Det fortel at EMA støttar arbeidet deira, men inneheld òg
anbefalingar om vidare utvikling av verktøyet før det vert endeleg godkjent av
byrået.
Mathiesen fortel at ho synest dette
arbeidet har vore spesielt gjevande.
– Som forskarar legg vi ofte små bitar i
store puslespel. Det er ikkje alltid så lett å sjå betydinga av sitt eige
bidrag når puslespelet er ferdig. I dette prosjektet har ikkje puslespelet hatt
like mange bitar. Det er tilfredsstillande å sjå kva ein sjølv har bidrege
med i det store biletet.
