Denne artikkelen er produsert og finansiert av Universitetet i Oslo - les mer.
Hønseegga som vert brukte i forsøka, vert gjennomlyste for å få stadfesta at dei er levedyktige.(Foto: Denis Zosen)
Vanleg epilepsimedisin påverka hjernen til kyllingfoster
Legemiddelet vert rekna som ganske trygt å bruka for gravide. Men forskarane har no påvist at Lamotrigin kan føra til små endringar hjå kyllingen i egget.
Det er utfordrande å forska på kva verknad det har på eit foster at mora tek medisinar. Av etiske grunnar kan ein ikkje gjennomføra vanlege kliniske prøver på det ufødde barnet.
Derfor må ein bruka andre metodar for å finna ut kva medisinar det er trygt for mora å ta.
Lamotrigin er eit legemiddel som er mykje brukt mot epilepsi og bipolare lidingar. Det har til no vore rekna som trygt for den vordande mora å bruka, i motsetning til eit anna, eldre antiepileptisk legemiddel med namnet valproat.
Valproat er kjent for at det forårsakar defektar og misdanningar i fosterutviklinga. Det inneber fare for at barnet kan utvikla ADHD eller autisme.
– Meir presist konsentrerer vi oss om veslehjernen. Veslehjernen er ein evolusjonsmessig konservert struktur. Det vil seia at han har endra seg relativt lite sidan greinene som vart til fuglar og menneske skilde lag, forklarar Zosen.
– Det finst forskjellar, men strukturen er lik nok til at vi kan forventa liknande verknadar hjå menneske som vi finn hjå høns.
Svarar til mange veker svangerskap
Ei anna årsak til at dei forskar på veslehjernen, er at 80 prosent av nervecellene i sentralnervesystemet er lokaliserte her. Veslehjernen er mest kjend for å kontrollera bevegelsane og nyleg har ein òg funne ut at han spelar ei sentral rolle for læring og kognisjon.
Ikkje minst viser pasientar med forstyrringar på autismespekteret endringar av veslehjernen. Dersom utviklinga av han vert forstyrra, aukar det risikoen for at barnet kan utvikla ADHD eller autisme når det veks opp.
– Vi eksponerte 16 dagar gamle egg i 24 timar for høvesvis valproat og lamotrigin. Eit kyllingfoster utviklar seg normalt berre 21 dagar før egget vert klekt, så dette svarar til mange veker i det menneskelege svangerskapet, fortel Zosen.
– Det er eit kritisk tidspunkt for utviklinga av nervecellene når utviklinga av veslehjernen tek til for alvor i utvikling og er mottakeleg for påverknad.
– Veslehjernen har endra seg relativt lite sidan greinene som vart til fuglar og menneske skilde lag, forklarar Denis Zosen.(Foto: Privat)
«Bad drug/not so bad drug»
Som venta fann dei at valproat påverka utviklinga av veslehjernen. Men for lamotrigin gjorde dei funn som ikkje har vore gjort tidlegare.
Zosen fortel at det er gjort ein del studiar på begge desse legemidla, mest på valproat. I samanheng med fosterutvikling har dei blitt rekna litt som «bad drug, good drug».
– Men vi fann at lamotrigin òg hadde noko av den same effekten som valproat, men ikkje i same grad. Og det var det som var den primære hypotesa vår, seier han.
Han meiner at vi kanskje heller burde tenkja på dei to stoffa som «bad drug/not so bad drug».
Annonse
Gravide skal vera forsiktige med legemiddel.
Påverknaden til dei to stoffa såg ut til å skje gjennom dei same mekanismane. Spesielt reduserte dei nivået av PAX6, eit viktig protein for utviklinga av nerveceller i veslehjernen.
– Forskinga vår antydar òg at denne effekten er avgrensa til nerveceller, slik at dei andre hjernecellene ikkje vert påverka.
Ut frå denne studien er det for tidleg å seia om lamotrigin er skadeleg for fosteret, men funna bør fylgjast opp av nye studiar.
– Uansett skal gravide vere forsiktige med alle legemiddel. All bruk av legemiddel under svangerskapet bør skje i samråd med lege, seier Denis Zosen.
