Mor sin bruk av medisinar under svangerskapet kan ha konsekvensar for barnet. Manglande kunnskap om kva medisinar det gjeld, kan føra til at mora let vere å ta medisinar ho hadde hatt bruk for.
I to nye vitskapelege artiklar frå Farmasøytisk institutt ved Universitetet i Oslo har forskarar sett på risikoen for ADHD når barnet veks opp.
Stipendiat Sarah Hjorth Andersen har i den eine studien teke for seg svake smertestillande medisinar, medan forskar Angela Lupattelli har i den andre sett nærmare på antidepressiva. Der er biletet meir uklart.
Begge studiane tek utgangspunkt i den norske MoBa-undersøkinga, ei av dei største helseundersøkingane som nokon gong er gjort.
Opplysningane derfrå har så blitt samanlikna med opplysingar frå andre norske pasientregister. Vidare har dei òg tatt omsyn til når i svangerskapet kvinnene har brukt medisinar.
– Det kan ha mykje å seia når i svangerskapet medisinbruken skjer, seier Angela Lupattelli.(Foto: UiO)
Symptom utan diagnose
– I mange tidlegare studiar har dette blitt behandla som eit ja/nei-spørsmål. Men det vert for enkelt, for det kan ha mykje å seia når i svangerskapet medisinbruken skjer, altså på kva stadium i utviklinga fosteret er, seier Lupattelli.
Vidare har dei ikkje nøydd seg med å sjå på barn som har fått diagnosen ADHD, men òg dei som har nokre av symptoma på ADHD.
– For å bli diagnostisert med ADHD må ein ha eit sett av symptom eller koma over ein terskel for alvorsgrad. Men i tillegg til å sjå på ADHD-diagnostiserte barn inkluderte vi òg barn der foreldra rapporterte enkelte av desse symptoma, som vanskar med konsentrasjon eller hyperaktivitet, men altså utan at barnet hadde nådd terskelen for ADHD-diagnose, seier Lupattelli.
Ikkje teikn til auka risiko ved bruk av smertestillande
– Bakgrunnen for studien på smertestillande var at det har vore ein del mediemerksemd rundt studiar som tyder på ein samanheng mellom paracetamol og auka risiko for ADHD hjå barnet, seier Hjorth Andersen.
Ho har derfor sett på ei anna gruppe svake og ofte reseptfrie smertestillande, såkalla NSAIDs. Det finst mange ulike NSAIDs på marknaden. Nokre av dei mest kjende er Ibux, Voltaren og Naproxen.
– Vi er dei fyrste som har tatt omsyn til at bruk av og indikasjonar for smertestillande varierer i ulike delar av svangerskapet når vi har sett på risiko for ADHD. Vi fann ikkje teikn til auka risiko for verken ADHD eller enkeltsymptom, uavhengig av når i svangerskapet medisinane var brukt, fortel ho.
– Vi fann ikkje teikn til auka risiko for verken ADHD eller enkeltsymptom ved bruk av smertestillande, seier Sarah Hjorth Andersen.(Foto: Privat)
Åtvarar likevel
Men ho understrekar raskt at det ikkje betyr at det er fritt fram for NSAID-bruk gjennom heile svangerskapet.
– Det vi har sett på her, er risikoen for ADHD. I samband med fødselen kan NSAIDs mellom anna føra til at fosteret går for tidleg over frå fosterkretslaup til vaksenkretslaup. Det er òg ein auka risiko for for lite fostervatn. I slutten av svangerskapet skal desse medisinane berre brukast i samråd med lege, åtvarar ho.
Meir uklart ved antidepressiva
For antidepressiva, som Lupattelli har sett på, er altså ikkje biletet like klart.
Annonse
– Dei fyrste fem–seks åra er det faktisk rapportert litt lågare førekomstar for ADHD-symptom hjå barn av mødrer som har brukt antidepressiva under svangerskapet, samanlikna med dei som ikkje har vore eksponert for desse medisinane, seier Lupattelli.
– Men rundt skulestart kryssar kurvane kvarandre, og vi ser ein auka risiko for ADHD, spesielt konsentrasjonsvanskar. Hypotesen vår er at dei fyrste åra er det hyperaktiviteten som kjem til uttrykk, og at han er underrapportert fordi han ikkje er like lett å observere som symptoma som kjem til uttrykk i skulealder.
Positivt funn
Men ho er open for at det kan vera andre forklaringar enn mors bruk av antidepressiva.
– Den mentale helsa til mor kan jo òg ha konsekvensar for barnet under svangerskap og oppvekst, så her er det kompliserte årsakssamanhengar. Vi håpar at andre forskarar vil ta arbeidet vårt vidare og bryta ned på dei enkelte legemidla. I denne studien har vi berre sett på antidepressiva som ei gruppe, forklarar Lupattelli.
Men eitt positivt funn kom det i alle fall ut av studien, i alle fall for forskarane.
– Dei eigenrapporterte opplysingane om bruk av antidepressiva stemte bra overeins med det vi fann i medisinregisteret. Det gjev oss endå litt meir tryggleik til data frå MoBa-undersøkinga.
